Ciltte alt ve üst kapağı bağlayan kısım. Dip de denir. Klâsik ciltlerde sırt yuvarlak değil, düzdür. Yazı ya da bezeme yoktur.
Online Yazma Eser (Hat-Tezhip-Ebru-Cilt-Minyatür) Terimleri Sözlüğü
Kat kat sürülen altın. Bir kat sürülene sürme altın denir.
Zemini altınla kaplanmış olan kitap kâplarının üzerindeki şemse.
Her tarafı yekpare ve som olarak yaldızlanmış süsleme.
Ebrulu kâğıdın tekneden alınırken üzerindeki kitrenin tekne miline sıyrılmasına denir.
Bir yazı ve motifi aynen bir kâğıda çıkardıktan ve iğne ile dikine olarak deldikten sonra, o kâğıdı asıl yüzey üzerine koyup üstünden içi kömür tozu ile dolu kese geçirerek iz bırakma usûlüne verilen ad.
Silkme işinin yapılması için hazırlanan, iğne ile delinmiş süslemenin bulunduğu kopya. Meşhur hattatların silkme kalıplarına günümüzde de rastlanmaktadır.
Silkme yapmak için kullanılan kömür tozunun konulduğu gözenekli torba.
Silkme işinde kullanılan, söğüt kömürünün tozu.
Yazma eserlerde kitabı kopya eden kişinin yazdıklarını müellife okuduğuna ve müellifin de bunu dinlediğine dair, yazmaya konulan kayıt.
Deri üzerine gümüş işlemeli cilt.
Gümüş kalem. Kalem ile ilgili bilgilere de bakınız.
Hat sanatında 6 çeşit yazıya verilen isimdir. Bunlar; Sülüs, Nesih, Tevkii, Küfi, Rika, Reyhanî.
Ucu eğri ve düz sivridir. İnce alanları parlatmada kullanılır.
Eskiden neft, çıra isi, keçi kılı isi veya beziryağı isinden yapılan mürekkep.
Bir yazı çeşididir. Irak'ta Abbasiler zamanında icat edilmiş, Selçuklular zamanında Anadolu'ya girmiştir.
Resmi ve özellikle mali işlerde kullanılmıştır, ince, girift ve genellikle noktasızdır. Az yer kaplar ve çabuk yazılır. Rik'a ile bir sayfalık bir yazı, siyakatla 4-5 satır tutar.
Siyakat noktasız ve nadiren de noktalı olarak iki şekilde yazılmıştır. Kolay okunabilen şekli olduğu gibi, ancak mütehassıslarca, okunabilenleri de vardır. Harfler, kelimeler, satırlar daima birbirine yakın, hatta bitişiktir. Asıl ismi erkam-ı divâniye olan siyakat rakamları, siyakat yazısı ile kullanıldıklarından bu adı almışlardır. Onlu, yüzlü, binli rakamları okumak zordur .
Eski ciltlerde, süsleme şeklini verecek kalıbın deri üzerine yaldızsız olarak basılması yoluyla elde edilen bezemeye verilen ad.
Meşin şemse ciltlerin üzerine soğuk iplik demiri ile çekilen çizgiye verilen addır. Bu çizgiler altınlanmaz, boş bırakılır.
Meşin şemse ciltlerin üstüne çekilen çizgiyi yapmakta kullanılan âlettir. Balta şeklindedir.
Şemse kalıbı, yaldız kullanılmadan, doğrudan doğruya cildin üzerine basılacak olursa buna soğuk şemse denilir. Bütün İslâm ciltleri, XV. yüzyıla kadar bu şekilde yapılmıştır. Motifler cildin derisi renginde bırakılmıştır.