Online Felsefe, Psikoloji, Sosyoloji, Mantık Terimleri Sözlüğü
Varlık Fenomendir (Fenomenoloji)
Varlığı görüngü (fenomen) olarak kabul eden görüş görüngübilim (fenomenoloji) dir. Fenomenolojinin kurucusu Edmund Husserl, fenomenlerin duyu verileri ile bilinemeyeceğini fenomenlerin özünün öznede kavranabileceğini savunarak idealizme yakınlaşan bir metafizik geliştirir.
Varlık İdeadır (İdealizm)
Varlığın idea (düşünce) türünden olduğunu ve her türlü gerçekliğin düşünceden kaynaklandığını savunan görüş idealizmdir.
Varoluşçu Tedavi
Varoluşçu terapide insanlar, toplum tarafından kişiliksizleştirilmiş, yaşamlarının anlamını yitirmiş ve yabancılaşmış olarak kabul edilirler. Varoluşçu terapi, hastalarının varoluşun anlamını keşfetmelerine ve yaşam, ölüm, özgür irade gibi büyük sorularla cesaretle yüzleşebilmelerine yardım etmeye çalışır. Varoluşçu terapistler, insanların yaşamlarının geçmiş yaşantılarınca mutlak olarak belirlenmediğine ve insanların kendi kaderlerini belirleme şanslarının olduğuna inanırlar.
Varoluşçuluk (Egzistansiyalizm)
1- Varoluşçuluk, insanın yaşamını kendisinin kurması açısından özgür olduğunu savunur. Kierkegaard, Heiddegger, Jaspers ve Sartre'a göre, insan, kendi varoluşunu kendisi yaratır. Bir bıçak, önce zihinde tasarlanır, sonra yapılır. Bıçak için özgür seçim yoktur. Sadece insan, değerlerini kendisi yaratır ve özgür iradesi ile yolunu seçer. O halde, insanın "varlık" ı, "öz" ünden önce gelir. İnsan ahlaki olarak "varlık" ı, "öz" ünden önce gelir. İnsan ahlaki olarak "iyi" ve "kötü" nün ölçütünü topluma göre değil kendi öz iradesi ile belirlemelidir. Bu nedenle evrensel bir ahlak yasasından söz edilemez.
2- Varlık sorununu insan olma sorunuyla bir bağlantı içinde ele alan, felsefe yapmanın kaynağı olarak insanı, varoluşu, sonluluğu, zamana bağlı oluşu ve tarihi içinde, yeni bir düşünme tutumuyla değerlendiren öğreti.
Varsayım
İrdelenmeksizin doğru sayılan ilke, önerme ya da ön dayanak.
Varsayım (Hipotez)
Gözlem ve ön araştırma sonuçlarına dayanarak oluşan yargıyı geçici bir iddia olarak ileri sürmektir.
Varsayım (sayıltı)
Alta konan temel ilke, ön dayanak. Bilimsel çalışmada çalışmanın temeline konulan ve doğru olduğu varsayılan ilke.
Vasıfsız
Niteliği olmayan, niteliksiz.
Veri
Bilinen, dayanak. Done.
Vesile
Sebep, bahane, elverişli durum, fırsat.
Vicdan
1- Eylem ve davranışlarımızı ahlaki yönden değerlendiren yeti, içimizdeki bir çeşit mahkemedir.
2- Ahlaki bilinç, iyi ve kötü üzerine bilinç. İyi ve kötünün, doğruyla yanlışın ne olduğu üzerindeki duygu.
X-ekseni
Bir grafiğin yatay ekseni. Bağımsız değişkenin değerleri bu eksen üzerinde gösterilir.
Y-ekseni
Bir grafiğin dikey ekseni. Bağımlı değişkenin değerleri bu eksen üzerinde gösterilir.
Yadsıma (İnkar)
Bireyde aşırı kaygıyı uyandıracak olan dış gerçekliğin yok sayılmasına yadsıma denir. Örneğin, ölümcül bir hastalığa yakalanmış bir çocuğun anne ve babası, tanıdan ve beklenen sonuçtan tamamıyla haberdar olmalarına karşın, bir şeylerin kötü gittiğini kabul etmezler.
Yakınlık İlkesi
Bu ilkeye göre insanlar çeşitli nesneleri algılarken birbirine yakın olanları grup oluşturarak algılarlar. Bu ilke günlük hayatta sık sık reklam amblemlerinde, olayın ilişkili yönünü vurgulamak için kullanılır.
Yaklaşma-Kaçınma Çatışması
Kişi için hedefin hem çekici hem itici olmasından doğan çatışma.
Yaklaşma-Yaklaşma Çatışması
Kişinin, doyumu aynı anda sağlanması mümkün olmayan iki farklı hedefe yaklaşmak istemesi sonucu doğan çatışma.
Yanlışlanabilirlik
Bilimde, önermelerin yanlışlanabilme niteliği, Popper'in bilimle, sözde bilimi ayırmada kullanılmasını önerdiği ölçüt.
Yanlışlanabilirlik İlkesi
Popper'in yanlışlanabilirlik ilkesi basit bir mantıksal çıkarıma dayanır. Bir önermeyi deneylerle doğrulayamayız. Bunun için sonsuz sayıda deney yapmamız gerekir. Önermemizi deneylerle ne kadar doğruladığımızı iddia edersek edelim, bu hiçbir zaman önermenin kanıtlandığı anlamına gelmez. Çünkü, önermeyi yanlışlayacak bir olguyla karşılaşma ihtimali her zaman vardır. Sonsuz sayıda deney yapamayacağımıza göre tümevarım geçersizdir (Kutluer, 1985 akt. Türkdoğan, 2000).
Diğer Felsefe, Psikoloji, Sosyoloji, Mantık Terimleri
Felsefe, Psikoloji, Sosyoloji, Mantık Terimleri Sözlüğünde Kayıtlı Terim: 1080