Sayfadaki Bilgiler
UYUZ NEDİR?
Uyuz böceğinin (Sarcoptes scabiei), üst derinin altına girerek yaptığı kaşındırıcı, bulaşıcı bir deri hastalığıdır. Halk arasında "gale" ya da "gidişik" olarak da bilinir. Her iki cinsiyette, her yaşta, toplumun her kesiminde görülebilir.
UYUZ BÖCEĞİ NEDİR?
Örümceğimsiler sınıfının keneler takımından bir eklembacaklı türü (Sarcoptes scabiei). Sırt bölgesinde sivri uçlu kabartılar, diken ve tüyler bulunur. Dişisi insanların üstderisinde 1 cm. uzunluğunda tüneller açıp yerleşerek uyuz hastalığına neden olur. Uyuz böceği, ancak bir mikroskop ya da büyüteç yardımıyla görülebilecek büyüklüktedir ve tüm yaşamını insan vücudunda geçirir. Yakın temasla kişiden kişiye geçer. Böcek derinin üst katmanlarında tüneller açarak ilerler ve kaşıntıya neden olur. Bu kaşıntı sonucunda deride iltihaplanma görülebilir. Uyuz hastalığının pislikle bir ilgisi yoktur, böcek temiz bir ciltte de yaşayabilir.
UYUZUN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Kaşıntı en sık el bilekleri iç yüzleri, el parmak araları, kulak arkaları, bel bölgesi, ayak bilekleri, ayaklar ve kalçalarda görülür. Erkeklerde özellikle genital bölge, kadınlarda meme başları çocuklarda ise avuç içleri ve ayak tabanları tipik olarak tutulan bölgelerdir. Hastalığa özgü en önemli belirti, en sık bilek iç yüzleri ve parmak aralarında görülen parazitin içinde yaşadığı gri beyaz renkli, 1-10 milimetre uzunluğundaki tünel denilen yapılardır. Tünel dalgalı veya kırık bir çizgi şeklinde görülür. Bundan başka deride kaşıntıya bağlı kaşıntı izleri, küçük kabarcıklar ve sivilceye benzer yapılar görülebilir. Uyuzlu hastalar en çok gece kaşıntılarından şikâyet ederler. Gündüzleriyse hastanın hareketsiz kaldığı dönemlerde, dayanılması daha kolay bir kaşıntı görülebilir. Göğüs, sırt ve baş, tutulmayan bölgelerdir; ancak bebeklerde tüm deri yüzeyinde uyuz görülebilir.
UYUZ NASIL BULAŞIR?
Uyuz, uygun şartlar olduğunda toplumda kolayca yayılma riski olan bulaşıcı bir hastalıktır. Bulaşma kaynağı, uyuz böceği taşıyan insanlardır. Çoğu kimse uyuzu cinsel temasla bulaşan hastalıklar arasında kabul etse de, bulaşma cinsel temastan çok, yakın temasla olur. Uyuzlu bir kimse aile bireylerine hastalığı kolayca bulaştırır. Dans etme, el sıkışma gibi temaslar da bulaşma nedeni olabilir. Hastaya ait giysiler, çamaşır, çarşaf, havlu ve öteki eşyaların başkaları tarafından kullanılması, yukarıdakilere oranla daha az görülen bulaşma şeklidir. 15-20 dakikalık bir temas süresinde bulaşır. Sadece tokalaşma ile bulaşması zordur.
Uyuz hastalığı salgınlar yapabilmesi nedeniyle özellikle okul, yurt, kışla ve bakım evleri gibi toplu yaşam alanlarında daha sık görülür. Bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde daha şiddetli seyreder.
UYUZ NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Uyuz tedavisi için mutlaka uzman bir cilt doktoruna gidilmeli, gerekli ilaçlar öneriler doğrultusunda kullanılmalıdır. Uyuz tedavisinin başarılı olabilmesi için uyuz kişi ile birlikte yaşayan kişilerin de aynı zamanda tedaviye alınması gerekmektedir. Özellikle aile fertlerinin kaşıntıya bakılmaksızın mutlaka birlikte tedavisi önemle tavsiye edilmektedir. Tedavi den önce hastanın sıcak su ile banyo yapmasının, tünellerin açılması için keselenmesinin yararlı olacağı düşünülmektedir.
UYUZDAN KORUNMA YOLLARI
Uyuz çok bulaşıcı olup yaş, cins ve sosyoekonomik düzey gözetmeksizin herkesi enfekte edebileceğinden erken tanı ve kontrol önlemlerinin erken alınmasının önemi çok büyüktür.
Uyuzda giysilerin, çarşafların, havluların yıkanması, yıkanamayanların ütülenmesi veya kuru temizlemeye verilmesi, yatak, yorgan ve battaniyelerin 3-5 gün havalandırılması gerekmektedir. Ayrıca zemin, mobilyalar, çocuk oyuncakları da kontaminasyon kaynağı olabileceğinden temizlenmeleri gerekmektedir.
Çamaşırların özel olarak paketlenmiş ve etiketlenmiş olması gerekmektedir. Paketlenmiş kirli çamaşırlar yıkanmadan önce açılmamalı, 50 0C’nin üzerinde 10 dakika süreyle bırakılmalıdır. Bu süre sonunda çamaşırlardaki akar ve yumurtaları ölmektedir. Bir hasta odasının akarlardan tamamen arınması için perdeler dahil tüm zemin ve mobilyalar elektrik süpürgesi ile temizlenmeli, ilaçlı sularla silinmeli ve odaya bir akarisit uygulanmalıdır.
Sonuç olarak, uyuzdan korunma ve kontrolde halkın eğitimi ile birlikte iyi bir planlama da gerekmektedir.
Uyuz ne kadar sürede geçer? Uyuzda tedaviyle uyuz böcekleri (akarlar) ve yumurtaları gitse de kaşıntı hemen bitmez. Derideki duyarlanma (alerji) bir süre daha devam eder. Bu süre ortalama 2 ile 6 haftadır.
Uyuz Hastalığı Uyuz Nedir Uyuzun Belirtileri Nelerdir Uyuz Nasıl Bulaşır Uyuz Nasıl Tedavi Edilir Uyuz Böceği Uyuz böceği nasıl olur Uyuz ne kadar sürede geçer