Süsleme terimi. Hayvanların kanat, bacak ve bedenlerinin stilize edilmiş şekillerinden oluşan ve kökeni Orta Asya'ya dayanan, çok yaygın bir Türk süsleme biçimi. Rûmi'nin üzerinden ayrı parçalarla daha ufaklarının yapılmasıyla meydana gelen şekle ayırma rûmi; rûmi'lerin birbirine geçirilmesi ile meydana gelen şekle sarılma rûmi; levha kenarlarının iç pervazlarındakilere üç iplik rûmi denilir.
Türk süslemesinin klâsik üslûbudur. Eskiden Anadolu'ya diyar-ı Rûm denildiğinden rûmi adını almıştır.
Online Yazma Eser (Hat-Tezhip-Ebru-Cilt-Minyatür) Terimleri Sözlüğü
Kitap ciltlerinin üzerine yapılan ve güneşe benzediği için şemse adı verilen süs motiflerinden birinin adıdır. Sivri, ucu kıvrık rûmi motiflerinden meydana getirilir.
Kitap ciltlerinin üzerine süs olarak çekilen siyah çizgilerin adıdır.
Yüz yaprak; birçok yaprağın oluşturduğu çiçek şeklinde süsleme motifi. Atlas çiçeği adıyla da bilinir.
Buna dini Rumî de denir. En basit şekliyle çizilmiş Rumî örneğidir.
Düz, yassı yüz; madeni levha. Yazma eser başlıklarındaki, çoğunlukla dikdörtgen veya beyzi biçimde, düz yaldız çekilmiş satıhlara da safiha adı verilir. Bazen bunlarda eserin adı yazılıdır.
Eski devrin kitapçıları. Bayezid Camii avlusundan Kapalıçarşı'ya giden yolun iki tarafındaki dükkânlar, eskiden sahaf dükkânı idi. Bugün Bayezid Camii bitişiğinde Sahaf Çarşısı bulunmaktadır.
Eskiden satışı az olup, okuyucuları tarafından saklanan kitaplara verilen ad.
Cilt yapımında kullanılan keçi derisi. Sahtiyan, klâsik usulde ıslatılıp yumuşatılarak bıçkı ile kâğıt inceliğinde tıraş edilmek suretiyle hazırlanırdı.
Tezhipte çiçek motiflerinin saplarına verilen ad. Arapça sak, ağaçlarla bitkilerin kök tarafı veya insanın baldırı demektir.
Mücellit ve tezhipçilerin altın varaklan tutmak ve yapıştırmak için kullandıkları seyrek tüylü, genişçe fırça. Sakala benzediği için bu adı almıştır.
Eski ciltlerde şemsenin iki ucundaki uzantı süslemeye verilen isimdir. XVI. yüzyılda en güzel örnekleri görülen salbekler XVII. Yüzyılda büyümeye başlamış, giderek eski güzelliğini kaybetmiştir.
Salyangoz diye adlandırılan küçük rumi tarzındaki kıvrımlar simetrik dörtlü hattın çakışma noktasında kullanılır. Bağlayıcı bir özellik taşır.
Fırçaların müzehhip veya sulu boya ressamları içinde en makbulüdür. Çok dayanır. Uzun yanan bir mum alevine benzemesine ve ucunda ancak birkaç telli kıl bulunması şarttır.
Ceviz kabuğunun içine yerleştirilerek gemilerin sancak direğine sancakla çekilen Kur'an. Cava kalemi ile yazılırdı. Bunlar için klâsik süslemeli, çok güzel mahfazalar da yapılmıştır.
Sancak başlarına takılan küçük Mushaf'lara verilen ad.
Sanatkârların vaktiyle yangınlarda her şeyden önce nakletmeleri icap ettiğinden bütün kıymetli âletler, örneklerin ve kalıplarının durduğu sandıklardır ki küçüğüne çekmece derler. Pek o kadar büyük değildir. Kolaylıkla nakil olur. Çalışılacağı zaman kapağı açılarak önüne oturulur.
Tezhipte çiçek sapına benzetilerek yapılan şekiller.
Şiraze ile ilgili bilgilere bakınız.
Muhtelif ayarlarda olan bir tür altın varaktır ki rengi koyu sarıdır. 24 ayar olanı makbul ise de ekseriya piyasada 22 ayar diyerek satarlar. İçinde fazla bakır olursa zamanla parlaklığını kaybeder ve kızarır.