Eğitim Sitesi

Şemse Nedir? Şemse Hakkında Kısaca Bilgi

Şemse Terimi Hakkında Bilgiler

Sanat Terimi Olarak Şemse:

Süslemede kullanılan oval, dairesel biçimde dilimli ya da düz motifler.

 

Tarih Terimi Olarak Şemse:

Yazma kitapların cildine, baş sayfalarının üst bölümüne veya kumaşlara, kapı, pencere gibi yerlere işlenen veya çizilen güneş biçiminde süs.

 

Arkeoloji Terimi Olarak Şemse:

Süslemede kullanılan oval, dairesel biçimde dilimli ya da düz motifler.

 

Yazma Eser (Hat-Tezhip-Ebru-Cilt-Minyatür) Terimi Olarak Şemse:

(Şems: Arapçada güneş). Eski kitap ciltlerinin üzerine yapılan güneş şeklinde süsleme motifi. Kapağın tamamını kaplayan meşinin üzerine yapıldığı gibi, ayrı bir parça hâlinde kabı örten meşinin ortası hazırlanan parça büyüklüğünde kesilip yerleştirilmek suretiyle yapıldığı da olmuştur. Parçalı olmayıp meşinin üstüne yapılana yekpare şemse; parça hâlinde kesilip yerleştirilerek yapılana parçalı şemse; etrafı zincir şeklinde bordürlü olana zincirli şemse; kapakların mukavvası oyulup, içine kabartma olarak oturtulana gömme şemse; şemse kısmı zeminden farklı renkte olana mülevven şemse; sırf altın yaldızla basılana mülemma şemse; kesilerek oyulmuş deriden yapılana müşebbek şemse; cildin üzerine kalıpla kabartma olarak basılan ve üzerine yaldız vurulmayana soğuk şemse; motif kalıbının zemini altınla doldurulmuş, motifler kabartma şeklinde üstte ve deri renginde bırakılmışsa alttan ayırma şemse; zemin olduğu gibi bırakılıp, yalnız motifler altınlanmışsa üstten ayırma şemse denilir.

Şemseler Anadolu Selçukluları ve XV. yüzyıl Osmanlı kitap kaplarında genellikle yuvarlak, dilimli, nadiren beyzidir. XVI. yüzyıldan itibaren ise oval biçimde ve salbeklidir. Şemse, salbek, köşebent kompozisyonunu kenarlarda bordur çevirir. Klâsik Türk ciltlerinde genellikle şemse ile köşebent arasındaki kısım boş bırakılmış, az sayıda ciltte ise bu kısım da süslenmiştir.

Şemselerde genellikle rûmi ve hatai motifler, geometrik biçimler kullanılmıştır. Motif yerleşiminin çoğu zaman (S) harfi biçiminde bir hat gelişimi üzerinde oluştuğu görülür. Süslemelerde adeta bir ters simetri vardır.

 

    Benzer Sanat Terimleri

    Dilimli Kubbe: 1- İçi yarım yuvarlak, dışı dilimli olan kubbe. 2- Tonoz parçalarından oluşan kubbe.

    Empresyonizm: İzlenimcilik olarak da bilinir. 19.yy.ın ikinci yarısında Fransa'da oluşan izlenimcilik akım, görsel sanatların yanısıra edebiyat ve müzik dallarında da etkili olmuş ayrıca döneminde bir yaşam ve düşünce biçimi olarak gelişmiş ve 20.Yüzyıl sanat kuramlarıyla akımlarını büyük ölçüde etkilemiştir.

    Haliç İşi: XV. yüzyıl sonunda mavi-beyaz tekniğin seramiklerde kullanılan bir uygulaması. İnce spiral dallar üzerinde minik çiçekler, yapraklar yer alır.

    İmaret: Yoksullara ve öğrencilere yiyecek dağıtmak için kurulmuş hayır kurumu.

    Diğer terim sözlüklerini de inceleyebilirsiniz.

    Online Sanat Terimleri Sözlüğü