İstidrâk Terimi Hakkında Bilgiler
Edebiyat Terimi Olarak İstidrâk:
Anlamla ilgili sanatlardandır. Över gibi görünerek yerme ve yerer gibi görünerek övmek.
1. Övme yoluyla yerme: Eskiler te'küdü'z-zemm bi-mâ yüşebbihü'l medh derlerdir. Kişi övmeye benzer sözlerle, kuvvetle yerilir.
Ali Paşa'nın Girit'teki başarısızlığını dile getiren Ziya Paşa'nın Zafernâme'sinden alınan şu beyitler bu sanatın en güzel örneklerinden.
Bârek-Allah zehî kevkebe-i âlel'al
Levhaş-Allah, aceb nusret-i feyz ü ikbâl!
Hak bu kim görmedi ağaz edeli devre elek
Böyle bir tefh ü zafer böyle şükûh ü iclâl...
Lerze saldı feleğe nâre-i "Hayyâk Allah"
Râşe verdi küre'yi gulgule-i "Ya Müteâl"
Kimseler olmadı bu feth-i mübîne mazhar
Ne Skender ne Hülâgâ ne Sezar ü Anibal.
Âferin himmetine âsaf-ı âli-kadrin,
Oldu şâyeste-I tevfik-i Cenâb-I Müteâl
Girid'I aldı geri himmet-i seyf ü kalemi
Hakkına gelmiş iken dâiye-i istiklâl
Devleti eyledi bir öyle belâdan âzâd
Yoksa pek müşkil olurdu şu zamânda ahvâl...
İhtiyar eyledi bu kışda şu müşkil seferi,
Yoksa kim etmiş idi kendisini istiskâl!
2. Yerme yoluyla övme: Eskiler te'kîdü'l-medh bi-mâ yüşebbıhü'z-zemm derlerdi. Kişi yermeye benzer sözlerle kuvvetle övülür. Örnek:
Dehrde anlamayup bilmediği varsa meğer
Tamau buğz u nifak u hased u gadr u sitem
Nabî
Benzer Edebiyat Terimleri
Hikemî Gazel: Özdeyiş niteliğindeki sözlerin ağır bastığı gazel.
İhtira: Daha önce hiçbir şairin kullanmadığı sözcük, deyim ve üslupları tanımlar.
Şebi yelda: En uzun gece.
Musammat Gazel: Dize ortasında iç uyağı bulunan, dizenin ortası ile sonu kendi arasında uyaklı olan gazeller. Bu tip gazellerde beyitler ortadan bölünüp alt alta dörtlük oluşturacak biçimde yazılacak olursa ( abab / cccb / dddb ) şeklinde uyaklı kıtalar meydana gelir.
Diğer terim sözlüklerini de inceleyebilirsiniz.
- Atletizm Terimleri Sözlüğü
- Biyoloji Terimleri Sözlüğü
- Kur’an-ı Kerim Terimleri Sözlüğü
- Parlamento (TBMM) Terimleri Sözlüğü
- Dericilik Terimleri Sözlüğü
- Tasavvufi-Tasavvuf Terimleri Sözlüğü
- Uzay ve Astronomi Terimleri Sözlüğü
- Voleybol Terimleri Sözlüğü
- Diksiyon ve Hitabet Terimleri Sözlüğü
- TERİMLER SÖZLÜĞÜ ANA SAYFA