TANIM
Ayakkabı tasarım ve üretimi tekniklerini kullanarak ayakkabı üreten kurum ve kuruluşlar ile kendi adına çalıştığı işletmede kesim, saya, montaj, finisaj, kalite kontrol ve üretim planlaması yapabilecek donanıma sahip kişidir.
GÖREVLER
▪ Standart üretim ve sipariş üzerine uygulanabilir ve kullanılabilir nitelikte ayakkabı tasarımı yapar,
▪ Ayakkabı modeli geliştirir,
▪ Ayakkabı sektörünün ihtiyaçları ve müşteri talepleri doğrultusunda, ayak sağlığı ve ayak anatomisine uygun ve özgün ayakkabı tasarımı yapar,
▪ Tasarımını teknik çizim, slayt ve analizler ile ifade eder, gerektiğinde sunum yapar,
▪ Bilgisayarda 2 ve 3 boyutlu ıstampa (karton model örneği) oluşturur,
▪ El veya bilgisayar desteğiyle çizdiği modelin ıstampalarını çıkarır veya hazırlanmasına nezaret eder,
▪ Üretilecek ayakkabıya uygun malzemeyi (deri, keten, kadife, renk, aksesuar vb.) özelliklerini tanıyarak belirler,
▪ Kalite kontrol ve üretim planlaması yapar,
▪ Tasarım aşamasından ilk numune üretimi aşamasına kadar geçen süreçte üretimin tasarıma uygunluğunu kontrol eder,
▪ Farklı kullanım amaçlarına yönelik (yaz-kış, erkek, kadın, çocuk, spor, ortopedik) ayakkabı koleksiyonları hazırlar,
▪ Çalıştığı firma adına veya kişisel olarak sektörel fuarlara katılır,
▪ İşçi sağlığı ve iş güvenliği, iş ve insan ilişkileri ile işletmecilikle ilgili gerekli çalışmaları yapar,
▪ Satış sonrası geri bildirim ve müşteri memnuniyeti çalışmalarını organize eder,
▪ Kesim, saya, montaj ve finisaj yapan elemanlara teknik uygulama ve uygulama desteği sağlar,
▪ Ürün tanıtım ve pazarlama çalışmaları yapar.
KULLANILAN ARAÇ, GEREÇ VE EKİPMAN
▪ Resim malzemeleri (kağıt, kalem,silgi),
▪ Çizim malzemeleri (cetvel,şablonlar, rapido kalem)
▪ Bilgisayar, yazıcı, tarayıcı, projeksiyon, cd, flash,
▪ Bilgisayarlı ayakkabı tasarım-çizim programları (shoemaker, shoemaster, lectra, shoecad),
▪ Maket-kesim bıçağı,
▪ Tasarım-çizim masası,
▪ Çeşitli boya ve fırçalar,
▪ Mesleğe ait diğer araç ve gereçler.
MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER
Ayakkabı Tasarım ve Üretimi Teknikeri olmak isteyenlerin,
▪ Şekil ve uzay ilişkileri yeteneği gelişmiş,
▪ Tasarımlarını resim ve çizgi yolu ile ifade edebilen,
▪ Renk ve şekilleri algılama yeteneği gelişmiş,
▪ El ve gözlerini aynı anda dikkatli ve uyumlu kullanabilen,
▪ Estetik beğeni sahibi ve sanatsal alanlarla ilgili,
▪ Araştırmacı ve hayal gücü olan,
▪ Yaratıcı, yeniliklere ilgi duyan,
▪ Titiz, sabırlı ve düzenli çalışabilen,
▪ İnsanlarla iyi iletişim kurabilen
kimseler olmaları gerekir.
ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI
Ayakkabı Tasarım ve Üretimi Teknikerleri görevlerini yaparken bireysel olarak çalışabilecekleri gibi ekip halinde de çalışabilirler. Ayakkabı üreten fabrika ve işletmelerde, tasarım stüdyolarında, büro ve atölyelerde çalışırlar. Genellikle kapalı, ferah ve aydınlık ortamlarda çalışırlar. Bilgisayar ve elle çizim ve tasarım işlemlerini yürütürler. Yaratıcılık meslekte başarıyı artıran bir özelliktir.
Atölye ve imalat ortamları değişik ayakkabı üretim evrelerinde kullanılan kesim presi, saya makineleri, monte makineleri, şoklama makineleri, sıcak ve soğuk presler vb. makineler kullanıldığından gürültülü, deri, yapıştırıcı türü ayakkabı yapımında kullanılan malzemeler nedeniyle de sıcak ve rahatsız edici koku içerebilir.
Çalışırken; yöneticiler, ayakkabı teknisyenleri, ayakkabı imalat işçileri, müşteriler ve meslektaşlarıyla iletişim halindedirler.
MESLEK EĞİTİMİ
MESLEK EĞİTİMİNİNVERİLDİĞİ YERLER
Mesleğin eğitimi; üniversitelere bağlı Meslek Yüksekokullarının Ayakkabı Tasarım ve Üretimi bölümünde verilmektedir.
MESLEK EĞİTİMİNE GİRİŞ KOŞULLARI
Mesleğin eğitimine girebilmek için,
▪ Lise veya dengi okul mezunu olmak,
▪ Meslek liselerinin, ÖSYS Kılavuzunda belirtilen bölümlerinden mezun olanlar "Ayakkabı Tasarım ve Üretimi" önlisans programına sınavsız geçiş için başvurabilirler.
▪ Ayrıca mezunlar, yükseköğretime giriş sınavlarında başarılı oldukları takdirde, ÖSYS Kılavuzunda belirtilen programlara yerleştirilebilirler.
EĞİTİM SÜRESİ VE İÇERİĞİ
Mesleğin eğitim süresi 2 yıldır.
Teorik eğitimlerinin yanı sıra toplam 60 günlük pratik eğitimlerini ise işletmelerde yaparlar.
EĞİTİM SONUNDA ALINAN BELGE-DİPLOMA
Eğitimi başarı ile tamamlayanlara "Ayakkabı Tasarım ve Üretimi " önlisans diploması verilir.
ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI
Ayakkabı Tasarım ve Üretimi Teknikerleri ayakkabı ve yan sanayi işletmelerinde AR-GE, ürün tasarımı, ıstampa çıkarma, planlama, kesim, saya, monte bölümü sorumlusu ve yöneticisi, satın alma departmanlarında yetkili olarak istihdam edilirler.
Ayakkabı sektöründe büyük işletmelere saya ile ilgili fason işler yapabilir, ayrıca kesim, saya ve ayakkabı üretimi konusunda kendi iş yerlerini açabilirler. Ayakkabı sektöründe, özgün bir bakışla insanımızın ayak sağlığına ve anatomik özelliklerine uygun tasarımların geliştirilmesi için ayakkabı tasarımcılarına ihtiyaç duyulmaktadır. Sektör, insan giyiminin vazgeçilmez bir parçasını üretmektedir. Giyim ürünleri üreten diğer sektörler gibi moda ile etkileşim içindedir. Bu nedenle tasarım ve yaratıcılık, sektör için vazgeçilmez işlevlerdir. Katma değeri yüksek ürünün moda ve/veya markalı olma zorunluluğu, tasarım ve yaratıcılığı öne çıkarmaktadır.
Ayakkabı işletmelerinin çoğunluğu İstanbul ve İzmir'de yoğunlaşmıştır. Türkiye genelinde yaklaşık 40 bin iş yeri ve 400 bin aile geçimini ayakkabıcılıktan kazanmaktadır. Üretici işletmelerin yaklaşık %50'si İstanbul'da faaliyet göstermektedir. İzmir, Konya, Bursa, Ankara, Gaziantep, Manisa, Denizli Adana, Malatya ve Çorum (İskilip) ayakkabı üretiminin yapıldığı diğer önemli şehirlerdir. İstanbul, İzmir, Konya, Adana, Gaziantep, Bursa gibi ayakkabı sektörünün yoğun olduğu illerde tasarımcılara giderek daha çok ihtiyaç duyulmaktadır.
Vizyonu ve misyonu olan, çalışma sabrı ve azmi yüksek, işine ve mesleğin gerektirdiği özelliklere sahip, araştırmacı, insan ilişkilerinde başarılı ve girişimci olanlar ayakkabı sektörü ve deri, tekstil gibi yakın sektörlerde iş bulmakta zorluk çekmeyeceklerdir.
Kişiler kendi tasarım ve üretim atölyelerini de kurabilirler.
EĞİTİM SÜRESİNCE VE EĞİTİM SONRASI KAZANÇ
EĞİTİM SÜRESİNCE
Eğitim süresince tüm harcamalar öğrenciye aittir. Koşulları uyan öğrenciler, Yükseköğretim Kredi ve Yurtlar Kurumunun öğrenim ve harç kredisinden yararlanabilirler.
Staj süresince işletmelerde öğrencilere değişen miktarda ücret verilebilmektedir. Sipariş türü çalışmalarda da öğrenciler gelir elde edebilmektedirler.
EĞİTİM SONRASI
Eğitim sonrası kazanç, çalışılan kurumun statüsüne, çalışma süresine, üstlenilen sorumluluk derecesine göre değişmekte olup, asgari ücretin 3-4 katı olabilmektedir. Ücret düzeyi çalışanın girişimciliğine, tasarım ve koleksiyonlarının tutulma ve uygulanmasına bağlı olarak giderek yükselebilmektedir.
MESLEKTE İLERLEME
MESLEKİ EĞİTİMDE İLERLEME
Ayakkabı Tasarım ve Üretimi önlisans programını başarıyla tamamlayan öğrenciler, "Lisans Öğrenimine Dikey Geçiş Sınavında (DGS)" başarılı oldukları takdirde; ÖSYS Kılavuzunda belirtilen programlara kontenjan dâhilinde dikey geçiş yapabilirler.
İŞ HAYATINDA İLERLEME
-
BENZER MESLEKLER
▪ Moda Tasarımcısı,
▪ Endüstri Ürünleri Tasarımcısı,
▪ Bilgisayar Destekli Tasarım Teknikeri,
▪ Ayakkabı Teknisyeni,
▪ Ayakkabı Yapımcısı.
EK BİLGİLER
DÜNYADA AYAKKABICILIK SEKTÖRÜ
Dünyaya Genel Bakış
Ayakkabı hepimizin bildiği gibi, ayağı saran ve dış çevre koşullarına karşı koruyan bir giyim eşyasıdır. Ayakkabı sektörü ise, ayakkabı üretenler ve bunlara girdi sağlayan yan sanayi işletmeleri ile ayakkabı üreten ana işletmeye fason olarak hizmet veren firmalardan oluşmaktadır.
Atölye tipi üretim tarzının hakim olduğu bu sektör, emek yoğun özelliği dolayısıyla gelişmekte olan ülkelerde istihdamın artışı için önemli bir kaynaktır. Sektör girdileri nedeniyle deri, tekstil, metal, plastik gibi birçok iş kolu ile yakından ilgilidir.
Bugün dünya ayakkabı üretimi yıllık 12 milyar 500 milyon çifttir. Dünya ayakkabı üretimi son yıllarda yüzde 3 ile yüzde 5 arasında artmaktadır. Kişi başına yılda ortalama 2 çift ayakkabı kullanılmaktadır. Deri, ayakkabı tiplerine göre en popüler ayakkabı malzemesidir.
Modanın değişimi ile birlikte, spor ayakkabılar hayatımızın artık sadece spor yaparken kullanılan bir parçası olarak değil, günlük kullanılmak üzere de üretilir duruma gelmiştir. Spor ayakkabı üretim adeti toplam ayakkabı üretiminin yüzde 20'sine yakındır ve bu üretimin yüzde 80'i Asya ülkeleri tarafından yapılmaktadır.
Ayakkabı İhracat/İthalat
Çin, %50'nin üzerindeki payıyla ayakkabı sektörünün en büyük üreticisi, tüketicisi ve ihracatçısı konumundadır. Üretimde Çin'i Hindistan, Brezilya, Endonezya, İtalya, Meksika, Tayland, Pakistan ve Türkiye izlemektedir. Çin 6 milyar 500 milyon, Hindistan 800 milyon, Brezilya 600 milyon, Endonezya 500 milyon çift üretime sahiptir.
Dünya ayakkabı ihracatında İtalya ve Çin en çok ayakkabı ihracatı yapan iki ülke olarak karşımıza çıkmaktadır. 2005 yılı itibariyle Çin 19 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirirken, Türkiye 215,7 milyon dolarlık ihracat yapmıştır.
Tüketimde Çin ve ABD ilk iki sırayı almaktadırlar. Bu ülkeleri sırasıyla Hindistan, Japonya, Brezilya, Fransa, Almanya, Endonezya, İngiltere ve Pakistan izlemektedir. Çin'in yıllık tüketimi 2 milyar 600 milyon çift, ABD'nin ise 1 milyar 800 milyon çiftin üzerindedir.
Türkiye'de Ayakkabı Üretimi
Türkiye ayakkabı sektörü yılda 500 milyon çift üretim kapasitesine sahiptir. Sektör üretiminin %90'ını iç pazara satmaktadır. Üretimin %67'si sanayileşmiş işletmelerde, %33'ü ise yarı sanayileşmiş veya el üretimi yapan işletmelerde gerçekleşmektedir. Sektörün üretimine bakıldığında, 2000 yılında 161 milyon çift iken, 2001 yılında 133 milyon çifte düştüğü görülmektedir
Türkiye'de Ayakkabı Sektöründe İstihdam ve Eğitim:
Ayakkabı sanayiinde, yan sanayi dahil yaklaşık 400 bin kişi istihdam edilmektedir. İstihdamın 50 bini büyük ve orta ölçekli işletmelerde, 350 bini küçük ölçekli işletmelerdedir. İşgücü eğitimi, iş yerinde verilen iş başı eğitimi ve usta çırak ilişkisi ile sağlanmaktadır. Meslek okullu işgücü ise yeni oluşmaya başlamıştır. Sektörde son yıllarda askeri ayakkabılar, botlar ve iş ayakkabıları üretiminde hızlı bir gelişme göze çarpmaktadır.
Tasarım:
Ülkemizde ayakkabı tasarım 1994 yılına kadar yabancı dergilerden yararlanılarak gerçekleştirilmiştir. İlki 1994 yılında yapılan Genç Yetenekler Tasarım Yarışması ilk kez Mimar Sinan Üniversitesi öğrencileri arasında yapılmış ve sektörde tasarım konusunda kendi öz çizgilerimiz yolunda ilk adımlar atılmaya başlanmıştır.
Sektörde, bu bakımdan, yerli değil, yabancı tasarımcıların ürünleri kullanılmaktadır. Yabancı tasarımcılar, genellikle İtalya ağırlıklı olmak üzere, İspanya ve Fransa gibi ülkelerin tasarımcılarıdır. Yabancı tasarım ürünleri %90 oranındadır. Bazı endüstri tasarım ve moda bölümlerinde, zaman zaman proje bazlı ayakkabı tasarımları görülmektedir.
Son beş yıldır tasarıma gereken önemin verildiği Türk ayakkabı sektöründe modaya uygun koleksiyonlar hazırlanmakta uluslar arası ve yerel ölçekte fuarlar düzenlenmektedir. Bu bağlamda ayakkabı sektöründe ülke içi ve dış piyasalardaki pazar payımızı sürdürebilmek için ayakkabı markaları ve modellerinin geliştirilmesi gerekmektedir.
GÖREV
▪ İş organizasyonu yapar,
▪ Çevre koruma önlemleri alır,
▪ İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin faaliyetleri uygular,
▪ Kalite Yönetim Sistemi kurallarına uygun çalışır,
▪ Mesleki gelişim faaliyetlerinde bulunur.
KAYNAKÇA
▪ 3308 Sayılı Mesleki Eğitim Kanunu
▪ TC Milli Eğitim Bakanlığı MEGEP Tanıtım Modülü, Ankara-2006 Kitabı,
▪ Konya Ayakkabıcılar Odası Başkanlığı,
▪ Konya Ticaret Odası Ayakkabı Sektör Raporu-2007
▪ Meslek Danışma Komisyonu (MEDAK) üyesi kuruluşlar.
AYRINTILI BİLGİ İÇİN
▪ İlgili eğitim kurumları,
▪ Türkiye İş Kurumu web sayfası www.iskur.gov.tr
▪ Ulusal Meslek Bilgi Sistemi http://mbs.meb.gov.tr/
▪ Ölçme Seçme ve Yerleştirme Merkezi http://osym.gov.tr/
▪ Bünyesinde Meslek Bilgi Merkezi Bulunan Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezleri
ayakkabı tasarım ve üretim teknikeri meslekler meslek bilgileri meslekler hakkında açıklamalar en güzel meslekler bilinen meslekler meslekler ansiklopedisi Türk meslekler sözlüğü meslek araştırmaları bilgi bankası hakkında bilgiler meslek sözlüğü sevilen meslekler meslek özellikleri mesleklerin görevleri meslek aletleri meslekler için gerekli özellikler mesleklerin çalışma ortamı ve koşulları iş bulma olanakları