Kök ve Ek Bilgisi, ders ve çalışma notu

Kök ve Ek Bilgisi

KÖKLER VE EKLER 

 

Türkçemizde sözcükler kök ve eklerden meydana gelir.

 

KÖK

Sözcüklerin parçalanamayan, anlamlı en küçük parçasına "kök" denir.

Çiçekçilik = çiçek - çi - lik

                     Kök - ek - ek

 

Kökler ve yeni oluşan kelime arasında anlam ilişkisi olmalıdır. 
 

DOĞRU 

BALIK + ÇI = BALIKÇI 
(Balık tutan kişi) "Balık" ile "balıkçı" arasında anlam ilişkisi olduğu için "balıkçı" kelimesinin kökü balık" tır.

 

YANLIŞ 

 

BAL + IK + ÇI = BALIKÇI

Yukarıdaki kullanım yanlıştır. "Bal kelimesi tek başına anlamlı olsa da "balıkçı" kelimesi ile bir anlam ilişkisi olmadığı için bu kelime kök olamaz. 

 

Kökler temelde ikiye ayrılır: isim kökü ve fiil kökü

İSİM KÖKÜ: Varlıkları ve kavramları karşılayan köklere isim kökü denir.

Bu köklerin sonuna '-mek,-mak" eki getirildiğinde anlamlı OLMAZ.

 

ÖRN: Sakinlik = sakin + lik

                    İsim kökü + ek

Sakinmek ( Anlamlı olmaz.)

 

İnatçı = inat + çı

    İsim kökü + ek     

İnatmak (Anlamlı olmaz) 

 

FİİL KÖKÜ: Bir hareketi, işi veya oluşu karşılayan köklere fiil (eylem) kökü denir.

Bu köklerin sonuna "-mek,-mak" eki getirildiğinde anlamlı OLUR.

"-mek..-mak" eki Türkçede mastar eki olarak adlandırdıp fiillerin sonuna getirilir. Kısa çizgi (-) ile gösterilir.

 

ÖRN: Koştu = koş + tu

                  Fiil kökü + ek

Koşmak (Anlamlı olur.)

 

Geldim = gel + di + m

         Fiil kökü + ek + ek

Gelmek (Anlamlı olur.) 

 

EKLER

Bir sözcükten başka bir sözcük türeten veya farklı anlam ilgileri katan harf ya da harf gruplarına “EK” denir.
Bir sözcük eklerine ayrılırken önce sözcüğün kökü bulunmalıdır.

 

Ekler ikiye ayrılmaktadır: yapım eki ve çekim eki

 

YAPIM EKİ: Yeni sözcük türetmeye yarayan eklere “YAPIM EKİ” denir.

 

ÖRN: simitçi = Simit - çi

                   İsim kökü - yapım eki

ÇEKİM EKİ: Sözcüğün anlamını değiştirmeyen eklere “ÇEKİM EKİ” denir.

 

ÖRN: simitler = Simit - ler

                   İsim kökü - çekim eki

NOT: Türkçe'de yapım ekleri, çekim eklerinden önce gelir. Yani çekim ekinden sonra yapım eki gelemez. 

ÖRN: Avcıya = av - cı - ya

              isim kökü - yapım eki - çekim eki
 

ziyaretçi

kökler ekler kök ve ek bilgisi kökler hakkında bilgi türkçe ders notları türkçe ders notu ders notu konu özetleri çalışma notları özetler ders anlatım