Boşaltım Sistemi konulu ders ve çalışma notu, konu özeti

Boşaltım Sistemi

Boşaltım sistemini oluşturan organlar; böbrekler, idrar boruları ve idrar torbasıdır.
Böbrekler :

Ellerimizi belinize koyarsak,başparmaklarımızın altında sağ ve sol tarafta, iki adet fasulyeye benzeyen organlar böbreklerinizdir.
Böbrek üç temel yapıdan oluşur. Bunlar; kabuk bölgesi, öz bölgesi ve havuzcuktur. Böbreğin üzerinde kalın bir yağ tabakası vardır. Her böbrek yaklaşık bir milyon adet nefron denilen küçük birim içerir.
İçinde zararlı maddeleri taşıyan kan, süzülmek üzere böbreğin kabuk bölgesindeki nefronlara gelir. Burada süzülerek temizlenen kan, bir toplardamar vasıtasıyla böbreği terk eder. Kanın içindeki üre,ürik asit gibi zararlı maddelerle tuzlar,su ile birlikte nefronlardan idrar kanalcıklarına geçer. İdrar, idrar kanalcıklarından geçerek böbreğin ortasındaki havuzcukta toplanır.Oradan da idrar boruları ile idrar torbasına iletir.
İdrar torbası, kuvvetli kaslardan yapılmıştır. Gerektiği zaman genişleyerek sidiği depo eder. Ortalama olarak günde 1,5 litre idrar dışarı atılır. Boşaltım sisteminin dışında deri, karaciğer ve akciğer, boşaltıma yardım eden diğer organlardır. Deriden, ter (su, üre, tuz); akciğerden karbon dioksit ve su buharı; karaciğerden de safra tuzları vücut dışına atılır.

Boşaltım sisteminin sağlığı ve korunması

Øİdrar içerisinde, üre ve ürik asitten başka çeşitli madensel tuzlar bulunur. Bu maddeler böbreğin havuzcuk kısmına çökerek böbrek taşlarını oluşturabilir. Bu nedenle böbreklerin düzenli çalışması için her gün yeterli miktarda su içilmelidir.

ØSoğuk kış günlerinde ayakların ve vücudun bel bölgesinin üşütülmesi, böbrek rahatsızlıklarına neden olabilir.

ØBöbreklerdeki nefronların iltihaplanması sonucu nefrit hastalığı oluşur. Nefritin yüz, göz ve ayak şişmesi gibi belirtileri vardır. Nefrit, zamanında tedavi edilmezse böbrekler görev yapamaz hale gelir.

ØKandaki azot artıklarının vücuttan dışarı atılamaması sonucu, üremi denilen hastalık oluşur. Üremi, insanlarda zehirlenmelere yol açar.

ØBöbreklerin görevlerini yapamaz hale gelmesine böbrek yetmezliği denir. Böbrek yetmezliğinin süreklilik göstermesi durumunda, diyaliz denilen böbrek makinesi ile kanın temizlenmesi ya da böbrek nakli gerekir.

Øİdrardan kan gelmesi, idrar yapılırken ağrı duyulması gibi durumlarda gecikmeden bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.