Eğitim Sitesi

El-Harezmi Kimdir? Hakkında Bilgi

Ebu Abdullah Muhammed bin Musa El-Harezmi, Özbekistan'da doğdu. Doğum tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Hayatı hakkında çok fazla bilgi bulunmamaktadır. Batı bilim dünyasında en sürekli, en derin etkiler bırakmış matematikçi olarak tan...

El-Harezmi Kimdir?

El-Harezmi Kimdir?

Ebu Abdullah Muhammed bin Musa El-Harezmi, Özbekistan'da doğdu. Doğum tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Hayatı hakkında çok fazla bilgi bulunmamaktadır. Batı bilim dünyasında en sürekli, en derin etkiler bırakmış matematikçi olarak tanınmıştır. (MS 770-840)

 

Tam adı Muhammed Bin Musa el-Harezmi olan bu büyük bilim adamı, Horasan'da (Özbekistan'ın Karizmi kentinde) doğmuştur.Hayatının büyük bir bölümü Bağdat'da (Beytü'l Hikme'de) matematik, astronomi ve coğrafya konularında çalışarak geçmiştir.

 

Cebirin kurucusu olan Harezmi'nin iki önemli matematik kitabı vardır; "Cebir" ve "Hint Hesabı".Harezm'de temel eğitimini alan Harezmi gençlinin ilk yıllarında Bağdat'taki ileri bilim atmosferinin varlığını öğrenir.

 

İlmi konulara doyumsuz denilebilecek seviyedeki bir aşkla bağlı olan Harezmi ilmi konularda çalışma idealini gerçekleştirmek için Bağdat'a gelir ve yerleşir. Devrinde bilginleri himayesi ile meşhur olan abbasi halifesi Mem'un Harezmideki ilim kabiliyetten haberdar olunca onu kendisi tarafından Eski Mısır, Mezopotamya, Grek ve Eski hint medeniyetlerine ait eserlerle zenginleştirilmiş Bağdat Saray Kütüphanesinin idaresinde görevlendirilir. Daha sonra da Bağdat Saray Kütüphanesindeki yabancı eserlerin tercümesini yapmak amacıyla kurulan bir tercüme akademisi olan Beyt'ül Hikme 'de görevlendirilir. Böylece Harezmi Bağdat'ta inceleme ve araştırma yapabilmek için gerekli bütün maddi ve manevi imkanlara kavuşur. Burada hayata ait bütün endişelerden uzak olarak matematik ve astronomi ile ilgili araştırmalarına başlar.

 

Bağdat bilim atmosferi içerisinde kısa zamanda üne kavuşan Harezmi Şam'da bulunan Kasiyun Rasathanesin'de çalışan bilim heyetinde ve yerkürenin bir derecelik meridyen yayı uzunluğunu ölçmek için Sincar Ovasına giden bilim heyetinde bulunduğu gibi Hint matematiğini incelemek için Afganistan üzerinden Hindistana giden bilim heyetine başkanlık da etmiştir.

 

Harezmi 'nin latinceye çevrilen eserlerinden olan El-Kitab 'ul Muhtasar fi 'l Hesab 'il cebri ve 'l Mukabele adlı eserinde ikinci dereceden bir bilinmeyenli ve iki bilinmeyenli denklem sistemlerinin çözümlerini inceler.

 

El Harizmi matematiğin yanısıra astronomi ve coğrafya ilimlerinde de eserler vermiştir. Astronomik cetvellerle ilgili kitaplar yazmış ve bu eserler 12. y.y. da Latince' ye çevrilmiştir. Bunu yanısıra Ptolemy'nin coğrafya kitabını düzeltmelerle yeniden yazmış, 70 tane bilim adamıyla birlikte çalışarak 830 yılında bir dünya haritası çizmiştir. Dünyanın çevresini ve hacmini hesaplama çalışmalarında yer almıştır. Güneş saatleri, usturlaplar ve saatler üzerine yazılmış eserleri de vardır.

 

El Harizmi'nin en çok ilgi gören eserleri Kitabü'l muhtasar fi'l Cebr ve'l Mukabele ve Kitabü'l muhtasar fi Hisabü'l Hindi dir.

 

Harizmi, doğu bilim dünyasında cebir ilmine ilişkin ilk eser yazan kişidir. Bu bilim dalı daha önce az çok işlenmiş ve kısmen geometriden ayrı bir ilim dalı olmaya başlamıştı. Birinci dereceden denklemler çözülebiliyordu, hatta hesaplama metodlarıyla ikinci dereceden denklemlere çözüm bulunuyordu. Fakat henüz ikinci derece denklemlerin köklerini bulma yöntemi geliştirilmemişti.

İşte El Harizmi'nin El Cebr ve'l Mukabele kitabı ikinci dereceden denklemlerin çözüm yolunu sistemli olarak işleyen ilk eser niteliğindedir ve 600 yıldan uzun bir süre (15. yüzyıla kadar) el üstünde tutulmasının nedeni de budur.

 

Harizmi'nin Denklem Grupları

 

El Harizmi, adı geçen eserinde denklemleri iki grupta toplamaktadır:

 

Birinci grupta, çözümleri derhal bulunabilen bizim bugünkü sembollerle ifade edersek

x2 = ax

x2 = n

ax = n

şeklindeki denklemlerdir.

 

Bunların çözüm kurallarını gösterdikten sonra El- Harizmi ikinci denklem grubuna geçer

x2 + ax = n

x2 +n = ax

ax + n = x2

Ve bunların çözümünü bugün bildiğimiz metotla yapar.

 

Bu kitapta ayrıca, ikinci dereceden denklemlerin hangi durumlarda iki kökünün , hangi durumlarda çift kökünün olacağını ve hangi durumlarda denklemin reel kökü olamayacağını çok açık bir şekilde belirtmiştir. Bu kuralları bir öğretmen yeteneğiyle ortaya koyduktan sonra El Harizmi , bu kuralları geometrik olarak ispatlamıştır.

 

Harizmi'nin bu eseri matematik tarihi bakımından çok önemli gelişmelere dayanak ve başlangıç olmuş 600 yıldan biraz daha fazla (15. y.y. sonuna kadar) matematik öğretimi için temel sayılmıştır. Eser, Endülüs medreseleri aracılığıyla Batı'ya geçmiştir. İlk Latince çevirisi 1183'te yapılmıştır. Roger Bacon, Fibonacci gibi bilim adamaları eseri hayranlıkla incelemişler, ve kendi öğretilerinde bu eserden faydalanmışlardır. 1486 yılında Leipzig Üniversitesi'nde okutulmaya başlanmıştır. 1598 -1599 yıllarında hala cebir biliminde tek kaynak Harizmi'nin bu eseridir.

 

El Harizmi matematiğin yanısıra astronomi ve coğrafya ilimlerinde de eserler vermiştir. Astronomik cetvellerle ilgili kitaplar yazmış ve bu eserler 12. y.y. da Latince' ye çevrilmiştir. Bunun yanı sıra Ptolemy'nin coğrafya kitabını düzeltmelerle yeniden yazmış, 70 tane bilim adamıyla birlikte çalışarak 830 yılında bir dünya haritası çizmiştir. Dünyanın çevresini ve hacmini hesaplama çalışmalarında yer almıştır. Güneş saatleri, usturlaplar ve saatler üzerine yazılmış eserleri de vardır.

 

 

tags

Sayfada El-Harezmi Kimdir? hakkında bilgiler sunulmaktadır.

 

El-Harezmi Kimdir? hakkında yorum yazın...

  

El-Harezmi Kimdir? hakkında yorumlar

Sema İyi oldu 2023-09-28

Zeynep Çok Teşekkür ederim ödev için çok yardımcı oldu. 2021-01-30

elif basal Coooooook iyi ya 2020-12-30

Bir caliskan Coooook uzuun yaa 2020-03-28

aziz el harezmile nin girdiği savaş 2020-01-17

bedirhan çakmak yazmaktan elim kırıldo 2018-12-27

tuana yerlikaya, ok teşekkür ederim beni arştırmdan kurtardınız 2018-04-12

hayaletkiz cok iyi olmus bence ama baya uzun.ellerime saglik neredeyse hepsini yazdim xD 2018-03-08

Bayram Püsküllü cok işime yaradı ödevi yaptım 2018-02-26

Pamuk prenses ödevimede yardımcı oldu cok guzel 2018-02-16

okul birincisi Teşekkür ederim bize Türk Dahilerini tanıttığınız için işime yaradı :) :) :):) 2018-01-07

Nisa ÇAKIR Cok guzel faydali ama cok uzun biraz daha kisa ir ozet olsaymis daha guzel bir yazi olurmus 2017-12-21

açelya gokyuzu Çokkk güzel olmuş matematikte çok işime yaradı AllAH razı olsun 2017-11-11

can cok güzel olmus ellerinize saglık cok yardımcı oldunuz projemde cok sagolun 2017-04-19

Beyza Nur Tşk çok yardımcı oldu 2017-04-12

Azeribaycan-Deniz ; ) 2017-04-10

Azeribaycan-Deniz Salamlar.: ) 2017-04-10

Beyza Nur Tşk çok yardımcı oldu☺ 2017-04-09

Azeribaycan-Deniz Men bilirdim bunu:( 2017-04-04

ecem çok güzel olmuş çok yardımcı oldu teşekkür ederim... 2017-02-15

Emirhan kartal Çok yardımcı oldunuz tşk güzel bir site 2016-06-23

metin berkay teşekkürler 2016-06-06

deniz ii ödevim vardı yardımcı oldunuz :) 2016-05-11

yılmaz maşallah hepsi war 2016-04-05

SULTAN ÇOK TEŞEKÜR 2016-04-03

Önceki Yorumları Göster

İçerikle ilgili 137 yorum yazılmış.

El-Harezmi Kimdir? ile ilgili bilgiler, hakkında kısaca yazı

ANSİKLOPEDİK BİLGİLER ANA SAYFA