Tirşe Terimi Hakkında Bilgiler
Üzerine yazı yazılacak şekle konulmuş hayvan derisine verilen ad. İyisi genç dana derisinden, adileri koyun ve keçi derisinden yapılırdı. Eski yazılara göre tirşe şöyle yapılırd; Deri, kılları kesilip kireçlendikten sonra ağaçtan bir dayanak üstüne serilir, içi kazınarak, yapışık kalmış et ve yağ artıkları kaldırılır. Bol su ile yıkanır, temizlenir. Tahtaya gerilir, ete yapışık kısmına ince elekten geçirilmiş tebeşir tozu serpilir ve yüzeyi sünger taşı ile düzeltilir. Kıllı yüzeyi de sünger taşı ile düzeltilir. Bu işlem sırasında çok dikkat edip deriyi yıpratmamak gerekir. Böylece hazırlanan deri çerçeveye gerilerek özenle saçak ve kuru havada kurutulur.
Elde edilen tirşe (parşömen) ince ve beyazdır. Buna verilen diğer bir ad ise velin'dir. Tirşe beyaz, san ve kırmızı olmak üzere üç çeşittir. Yazı derinin bir yüzüne yazılır. Ak deri adı da verilir. Ayrıca altın inceltmekte kullanılan deriye de tirşe denilir.
Benzer Yazma Eser (Hat-Tezhip-Ebru-Cilt-Minyatür) Terimleri:
Kaynak Tutmak: Kitreli tekne çalışma bittikten sonra üstüne kapak konulmasa kitrenin koyulaşan yüzeyine denir.
Çifte Vav: Eski yazılardaki vav (و) harfinin aynalı yazılmasıyla meydana gelen şekil. Bu ve bunun gibi yazılara hatt-ı müsennâ da denilirdi.
Ebru Tutmak: Ebru yapmak manasına gelir.
Keyife Gelmek: Kitrenin ve boyaların ebrucunun istediği kıvama gelmesidir.
Ciran: Ciltte kullanılan beyaz ceylân derisi.
Türk Ta'liki(Türk Taliki): Ta'lîk XV inci asır başlarında Anadolu'nun şarkında icat edilmiş bir yazı şeklidir. İranlı hattatlar bunu en güzel yazanlar arasında gösterilir. Mesel