Gazel Nedir? Gazel Hakkında Kısaca Bilgi

Gazel Terimi Hakkında Bilgiler

Edebiyat Terimi Olarak Gazel:

1. Divan edebiyatında beş ile on beş beyit arasında değişen, ilk beytinin dizeleri birbiriyle, sonraki beyitlerinin ikinci dizeleri birinci beyitle uyaklı, genellikle lirik konularda yazılan nazım biçimi.

2. Beyit sayısı 5-15 olan, ilk beytinin dizeleri birbiriyle, sonraki beyitlerinin ikinci dizeleri birinci beyitle kafiyeli, genellikle lirik konularda yazılan divan şiiri nazım şekli.

3. Divan şiirinde en çok kullanılan nazım şekli. Aşk, tabiat, güzellik gibi konuları işleyen gazeller aa-ba-ca... şeklinde kafiyelenir ve beyit sayısı 5-15 arasında değişir.

 

Müzik-Dans Terimi Olarak Gazel:

1- Türk sanat müziğinde taksim gibi doğaçtan çalınan ve söylenen bir tür.

2- Türk Musikisinde ses ile yapılan taksime gazel denir. Bu adlandırmaya sebep, ses taksimlerinde güftelerin hemen daima gazel formundaki şiirlerinden seçilmesidir. Gazel, taksim gibi irticâle dayanan bir şekildir. Fakat bazı yerlerde usûle girmesinde mazur yoktur. Kalıpsız ve serbesttir. Çok defa sazla karşılıklı saz-söz taksimleri yapılır. Gazel formundaki güftelerin en az matla'ı okunur. Güfte arasında "âh, of, amân, medet, dost, yâr, heyy, ey yâr" gibi terennümler kullanıla gelmiştir. Müstakil olarak ta gazel okunur. Saz eşliğinde olmaksızın da okunabilir. Bir zamanlar piyasa musikisinde çok revaçta olan bu form, musiki sanatının haysiyetine yakışmayan tezâhürata vesile teşkil ettiği için, Mesut Cemil'in yaptığı ıslahatla Türk Musikisi'nden kaldırılmıştır.

Gazel, şekilden önce mana ve ruhtur. Sahip olunan kültürün, sanat zevkinin, icra ustalığının, şiir ve musiki olarak intişarıdır. Allah'a yakarı, sevgiliye hitap, evlada sevgidir. Bazen hamisi, bazen eğiticidir. Gazel, Arap, İran ve Osmanlı edebiyatında önemli ve yaygın bir nazım türüdür. Lirik bir ifadeye sahiptir. Fuzuli, Baki, Şeyhülislâm Yahya, Nabi, Nedim, Şeyh Galip, Enderunî vasıf ve en son temsilcisi Yahya Kemâl Beyatlı bu türün ustalarıdır. Gazel şiir ve musiki olarak iç içedir.

 

Terim Arayın