Eğitim Sitesi

Şiirde Ahenk (Ses ve Ritm), ders ve çalışma notu

Şiirde Ahenk (Ses ve Ritm)

ŞİİRDE AHENK (SES VE RİTM)

Ahenk: Ahenk kelimesi uyum anlamına gelmektedir. Edebiyatta ise kelimelerin birbiriyle ses ve anlam bakımından etkileyici bir bütün olması anlamındadır.

Şiirde ahenk; ustaca kullanılan ses akışı,söyleyiş, ritm, ölçü ve her türlü ses benzerliğiyle sağlanır. Şiirde ahengi sağlamak için ölçü, uyak, vurgu, tonlama gibi değişik unsurlar kullanılır. Şiirde ahengi sağlayan unsurları şöyle sıralayabiliriz:
  
1) Vurgu: Bir kelimede hecelerden birinin diğerlerine göre daha baskılı,daha kuvvetli söylenmesidir. Vurgu hem kelimenin anlamını güçlendiren hem de şiiri ahenkli kılan bir unsurdur. Vurgulama ve tonlama şiirin ahengini ve etki gücünü bir kat daha artırır. 
Örnek: 
Gök sarı toprak  sarı, çıplak ağaçlar sarı 
Arkada zincirlenen Toros Dağları       

2) Tonlama: Anlatılmak istenen duygu veya düşüncenin daha etkili ifade edilebilmesi için ses tonunu değiştirerek okumaya tonlama denir. Böylece acıma,üzüntü,özlem,hayranlık,sevgi gibi duygular belirginlik kazanır. 
Örnek:
Bir sarsıntı... Uyandım uzun süren uykudan,
Geçiyordu araba yola benzer bir sudan.  

3) Ölçü: Ahengi sağlamak şiire belli bir düzen vermek için şiirlerde çeşitli ölçüler kullanılır. Türk edebiyatında hece ve aruz ölçüsü olmak üzere iki çeşit ölçü kullanılmıştır.  

a) Hece ölçüsü: Şiirdeki tüm dizelerin hecelerinin sayısının eşit olması esasına dayanır. 

* Hece ölçüsü Türklerin bulduğu bir ölçüdür. 
* Bilinen en eski Türk şiirlerinde de bu ölçü kullanılmıştır. 
* 7'li, 8'li, 11'li hece ölçüsü kalıpları en çok kullanılan kalıplardır.

Durak: Ölçü kalıpları içerisindeki durma yeridir.Hece ölçüsünde duraklar sözcükleri bölmez.  

b) Aruz ölçüsü: Dizelerdeki hecelerin açıklık kapalılık esasına bağlı olan bir ölçü sistemidir. Sonu ünlü ile biten heceler ''açık'', sonu ünsüzle biten heceler de ''kapalı'' hece olarak adlandırılır. Ayrıca uzun ünlülü heceler ile dize sonundaki heceler daima kapalı kabul edilir.  

* Aruz ölçüsünde duraklar sözcükleri bölebilir.  

O be nim mil / le ti min yıl / dı zı dır par /  la ya cak   
. .   -   -   .  .  -   -   .  .  -   -    .  .  -  
Fe i   la  tün    Fe i   la  tün   Fe i   la  tün    Fe  i  tün  

* Aruz vezninde hecelerin kısalığı ve uzunluğu esas olduğu için bazı Türkçe kelimeler kısa olduğu halde vezin gereği uzun okunur; buna imale denir. İmale kısa heceyi uzun yapar. Arapça ve Farsça kelimelerdeki bazı uzun seslerin vezin gereği kısa okunmasına da zihaf denir.  Sessiz bir harfle biten kelime vezin gereği açık olması gerekirse, kendinden sonra sesli ile başlayan bir hece varsa birinci kelimenin sonundaki harf, ikinci kelimenin ilk hecesine ulanır. Buna ulama denir. Ulama kapalı heceyi açık yapar.  

c) Serbest Ölçü: Herhangi bir sisteme bağlı olmayan ölçüdür.19.yüazyıl sonlarından itibaren edebiyatımıza girmiştir.  

4) Uyak (Kafiye) ve Redif:  
Uyak: Dize sonlarında bulunan ve görevleri farklı olan ses veya ek benzerlikleridir. 
Redif: Mısra sonlarında bulunan aynı görevdeki ses, ek ve kelime tekrarlarıdır.  

Her yalana kanmışım    kafiye:''an'' 
Her söze inanmışım      redif: ''mışım'' 
Ben artık sevgiden de  
Bıkmışım, usanmışım 

5) Aliterasyon ve Asonans:  

Bir şiirin dizelerinde sürekli aynı ünsüzün tekrarlanmasından oluşan  ahenge  aliterasyon denir.  
Bir şiirin dizelerinde sürekli aynı ünlünün tekrarlanmasıyla oluşan ahenge asonans denir.  

* senin kalbiden sürgün oldum ilkin bütün sürgünlüklerim bir bakıma bu sürgünün bir süreği  *
" ü harfi ile asonans , s harfi ile aliterasyon yapılmıştır. "    

adddersimiz.com

tag şiirde ahenk ses ve ritm edebiyat ders notu şiir kafiye redif hece ölçüsü tonlama vurgu aruz ölçüsü ders notu konu özeti çalışma notları özetler ders anlatım eğitim öğretim kaynakları 9. sınıf edebiyat ders notları 9.sınıf notları asonans aliterasyon

Benzer Edebiyat Ders Notları

Şiirde Ahenk (Ses ve Ritm) Hakkında Yorum Yazın...

  

Şiirde Ahenk (Ses ve Ritm) Hakkında Yazılan Yorumlar

Henüz Yorum Yazılmamış.
İlk Yorumu Siz Yazabilirsiniz.

Şiirde Ahenk (Ses ve Ritm) Ders Notu